هدف: بررسی متون مرتبط با دورکاری و اقدامات صورت گرفته در این زمینه در جهان و ایران، به ویژه در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی و تحلیل اجرای این شیوه انجام کار در سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.روش/رویکرد پژوهش: بررسی و مرور متون و مصاحبه با مسوولان اداره کل امور اداری سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران.یافته ها: کتابداری و اطلاع رسانی و مشاغلی که با اطلاعات سروکار دارند، به کمترین حضور فیزیکی کتابدار در محیط کار نیاز دارند و از این رو مناسب انجام کار به شیوه دورکاری هستند. برخی از این فعالیت ها عبارتند از: فهرستنویسی و نمایه سازی و چکیده نویسی منابع، کتابخانه های دیجیتال، نشر الکترونیک، آموزش مجازی، مستندسازی، ویرایش پایگاه های اطلاعاتی، خدمات مرجع دیجیتال، ترجمه، پژوهش. سازمان اسناد و کتابخانه ملی جمهوری اسلامی ایران یکی از نهادهایی است که از دی ماه سال 1390 برخی کارکنان خود را در فازهای مختلف به دورکاری فرستاده است. نوع دورکاری در این سازمان به صورت کار در خانه و پاره وقت بوده است. از جمله تمهیدات ضروری برای اجرای این شیوه کار در سازمان، شناسایی مشاغل و افراد، سامانه امنیت اطلاعات، فراهم آوری دسترسی برخط برای کارکنان دورکار، امکانات سخت افزاری و نرم افزاری مورد نیاز، حمایت مالی، حمایت فنی، ابزار ارتباطی با مدیران و دیگر کارکنان، آموزش کارکنان دورکار، و سنجش دوره ای دورکاری است.نتیجه گیری: ظاهر امر نشان از موفقیت نسبی این شیوه کار در برخی از بخش های این سازمان، به ویژه اداره کل پردازش و سازماندهی دارد، اما اطمینان از کم و کیف آن، به ویژه بررسی میزان بهره وری این شیوه کار، نیاز به پژوهش های بیشتر دارد.

هدف: مطالعه دورکاری در کتابخانه ملی ایران از دو دیدگاه کارمندان دورکار و مدیران آنهاروش شناسی: روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری اطلاعات، دو پرسشنامه پژوهش گر ساخته بود که در بین کارمندان دورکار (با حداقل حداقل 6 ماه سابقه دورکاری) و مدیران آنها در کتابخانه ملی ایران توزیع گردید. در زمان پژوهش، 85 نفر، واجد این شرط بودند که از این تعداد 70 نفر به پرسشنامه دورکاری پاسخ دادند.30 نفر از مدیران دورکاران نیز درباره دورکاری نظر دادند. ضریب آلفای کرونباخ در دو پرسشنامه مدیران و کارمندان دورکار به ترتیب 0.85 و 0.80 بود.یافته ها: یافته ها نشان داد 85% دورکاران زن و بیش از 80% متاهل بودند. بخش پردازش بیشترین تعداد دورکاران را شامل می شد.31% دورکاران از اتومبیل شخصی برای رسیدن به محل کار استفاده می کردند. بیش از 64% دورکاران بالاترین میزان رضایت از دورکاری را گزارش کردند حال آنکه بیش از 56% از مدیران رضایتی کمتر از متوسط داشتند. عوامل متاثر از دورکاری نیز از دیدگاه کارمندان دورکار و مدیران آنها قابل تامل بود. 80% کارمندان دورکار کاهش استرس را از عوامل تاثیرگذار عنوان کردند.. کاهش کنترل و دسترسی به دورکاران از عوامل متاثر از دورکاری از دیدگاه مدیران گزارش شد.نتیجه گیری: نتایج نشان داد بین دیدگاه کارمندان دورکار و مدیران آنها در مورد ادامه دورکاری و نیز امکانات سخت افزاری و نرم افزاری تفاوت معنی داری وجود نداشت اما بین دیدگاه مدیران و دورکاران در مورد کیفیت کار تفاوت معنی دار بود.

دورکاری یکی از اقدامات اصلی سازمان ها و شرکت ها در سراسر جهان طی همه گیری کوید 19 بود که البته پیشتر نیز به دلایل مختلف، اما نه به گستردگی دوران پاندمی انجام می شد. پژوهش حاضر با هدف طراحی و تدوین مدل تجارب و درس آموخته های نوین سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در حوزه پیاده سازی و مدیریت فرایند دورکاری در دوران بحران دنیاگیر کرونا با رویکرد استقرایی و روش کیفی انجام شد. جامعه هدف این پژوهش کارکنان و مدیران با سابقه دورکاری یا تصمیم گیر در فرایند دورکاری در سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران بودند و نمونه گیری به صورت غیراحتمالی قضاوتی تا حد اشباع داده ها ادامه یافت. روش گردآوری اطلاعات مصاحبه های نیمه ساخت یافته و روش تجزیه و تحلیل آن ها، تحلیل تم بود. یافته های پژوهش نشان داد، تجارب سازمان از دورکاری در دوران دنیاگیری کرونا در قالب پنج تم اصلی و نوزده تم فرعی منتج از آن ها قابل دسته بندی است. به عبارت دیگر، برای مدیریت دورکاری در زمان بحران کرونا مواجهه صحیح در پنج حیطه اصلی ضروری می نمود: 1. فرهنگ سازمان، 2. سیستم ها و زیرساخت های سازمان، 3. ادراکات، نگرش ها و مهارت های کارکنان، 4. متناسب سازی سبک های مدیریت 5. استراتژی ها و کارکردهای سازمان.

هدف این مقاله ارزیابی وضعیت و راهبرد الگوی دورکاری کارکنان دستگاه ­ های دولتی است. به ­ منظور جمع آوری داده ­ های مورد نیاز، تعداد 110 پرسشنامه درخصوص عوامل مؤثر بر پذیرش دورکاری از ستاد وزارت بازرگانی و سازمان بازرگانی استان تهران گردآوری و مورد تجزیه ­ و­ تحلیل قرار گرفت. براساس مدل تحقیق عوامل مؤثر بر پذیرش دورکاری در هفت دسته: نگرش کارکنان، تأمین زیرساخت های اجرای دورکاری، ماهیت کار، طراحی سازمان، دغدغه ­ های اجتماعی و محیطی، افزایش ظرفیت به­ کارگیری کمّی ­ و­ کیفی نیروی کار، آگاهی کارکنان از مزایای دورکاری دسته­ بندی و با­ استفاده از آزمون همبستگی – تحلیل رگرسیون مورد بررسی قرار گرفته ­ اند. نتایج حاصله نشان داد نگرش کارکنان، تأمین زیرساخت ­ های اجرای دورکاری نسبت به دورکاری، دغدغ ه­ های اجتماعی و محیطی، افزایش ظرفیت به­ کارگیری کمّی ­ و­ کیفی نیروی کار و آگاهی کارکنان از مزایای دورکاری بر پذیرش دورکاری تأثیر مثبت و معناداری دارد. اما ماهیت کار و طراحی سازمان بر پذیرش دورکاری تأثیر معناداری ندارد.

مفهوم عملکرد سازمانی در دو دهه گذشته در مرکز تحولات مدیریت دولتی قرار گرفته و به هدف محوری آن تبدیل شده است و رونق روز افزون فنآوری اطلاعات و ارتباطات و تاثیر گسترده آن بر تمامی شئون جامعه از جمله کار و شغل، موجب بروز پدیده کار از راه دور یا همان دور کاری گردیده است. از سوی دیگر، کیفیت زندگی و فرسودگی شغلی از جمله مباحث مهم منابع انسانی است که تاثیرات زیادی روی عملکرد سازمانی و گرایش به سمت دورکاری دارد. در این پژوهش با استفاده از روش توصیفی- پیمایشی به ارائه مدلی جهت ارزیابی جنبه های گوناگون دورکاری و عملکرد سازمانی و فرسودگی شغلی و کیفیت زندگی و تاثیر آن ها بر عملکرد سازمانی خواهیم پرداخت. جامعه آماری تحقیق شامل کلیه کارمندان سازمان های دولتی شهر یزد است که مشتمل بر 3000 نفر می باشد. تعداد نمونه 341 نفر می باشد که با استفاده از روش تصادفی ساده و از میان کارکنان بخش های مختلف سازمان ها انتخاب شدند. برای تجزیه و تحلیل داده های پژوهش حاضر از روش مدلسازی معادلات ساختاری استفاده شده است، نتایج حاصل از تجزیه و تحلیل داده ها، نشان داد که بین مولفه های کیفیت زندگی و عملکرد سازمانی، دورکاری و عملکرد سازمانی، فرسودگی شغلی و عملکرد سازمانی، فرسودگی شغلی و دورکاری با ضرایب مسیر 0.584، 0.369، 0.281، 0.572 رابطه معنی داری وجود دارد ولی بین مولفه های کیفیت زندگی و دورکاری با ضریب مسیر 0.102 رابطه معنی داری وجود ندارد. نتایج تحقیق حاکی از آن است که با فراهم آوردن زمینه های دورکاری با در نظر گرفتن مولفه های کیفیت زندگی و فرسودگی شغلی می توان عملکرد سازمانی را بهبود داد.

هدف از این مقاله بررسی نقش سرمایه اجتماعی در ترویج دورکاری می باشد. ایجاد و توسعه دورکاری بیش از هر موضوع دیگر به زیر ساختهای فرهنگی نیاز دارد، زیرا این موضوع نه تنها زندگی اجتماعی و کاری افراد را تحت تاثیر قرار می دهد، بلکه بر روی زندگی خانوادگی و فردی آن ها نیز موثر است. مفهوم سرمایه اجتماعی به روابط میان انسان ها تمرکز دارد. روابطی که در تمام لحظات زندگی روزمره و در طول عمر انسان ها جریان داشته و رفتار و نگرش آن را تحت تاثیر قرار می دهد. به طور کلی می توان مفهوم سرمایه اجتماعی را در عبارات زیر بیان کرد. ارتباطات مهم هستند. مردم با ایجاد ارتباط با یکدیگر دست به کارهایی می زنند که به تنهایی یا قادر به انجام نیستند یا برای انجام آن مشکلات فراوانی خواهند داشت. در نتیجه با وجود سرمایه اجتماعی بالا زمینه برای ترویج دورکاری نیز فراهم خواهد شد.

دورکاری بخشی از دنیای جدید کاری است. این سبک کار که در سال های گذشته طرفداران بسیار زیادی بدست آورده، وابسته به استفاده موثر از تکنولوژی اطلاعات است. تکنولوژی اطلاعات ابزار کمکی برای پیاده سازی این سبک کاری است اما برای موفقیت آن باید به عامل های دیگری نیز توجه کرد مانند سازمان، ماهیت شغل، شخصیت کارمندان، سبک زندگی، جنسیت و ... علاوه بر مزایایی که این شیوه کاری به همراه دارد پیامدهایی برای سازمان، افراد و خانواده ها در پی دارد که باید به آنها توجه شود. در مطالعه حاضر وضعیت کاری زنان، بکارگیری دورکاری، پیامدهای مثبت و منفی را که این شیوه کاری برای زنان و خانواده های آنها به دنبال دارد مورد بررسی قرار داده شده است. دورکاری به زنان این فرصت را می دهد که با وجود بودن در کنار خانواده و پرداختن به وظایف خانه داری و بچه داری همزمان به وظایف شغلی خود نیز رسیدگی کنند، اما این امر می تواند مشکلاتی را نیز برای آنان و نیز خانواده هایشان به همراه آورد.

پس از شیوع بیماری کووید-19 بسیاری از سازمان ها در ایران، به اجرای دورکاری پرداختند. پژوهش حاضر با هدف بررسی نقش میانجی رضایت از دورکاری و نقش تعدیلگری خودانضباطی در تاثیر استرس بر عملکرد کارکنان در دورکاری انجام شده است.این پژوهش، کاربردی، کمی و از نوع پیمایشی بود. نمونه آماری پژوهش 340 نفر از کارکنان شاغل در سازمان های دولتی و خصوصی ایران بودند که به روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند. پس از شناسایی افراد، به دلیل شرایط خاص دوره کووید-19 و عدم دسترسی حضوری، لینک پرسشنامه آنلاین برای افراد ارسال شد. در مرحله بعدی داده ها از طریق تحلیل عاملی تاییدی و نرم افزار آموس (AMOS) تحلیل شدند.نتایج نشان داد استرس دورکاری بر عملکرد و رضایت کارکنان از دورکاری اثر منفی دارد. همچنین خود انضباطی نقش تعدیل گری مثبتی در تاثیر استرس دورکاری بر عملکرد دورکاری کارکنان ایفا می کند. لذا می تواند به عنوان نوعی منبع شخصی در مدل مطالبات- منابع شغلی قلمداد شود.گرچه تحقیق حاضر در دوره همه گیری کووید-19 انجام گرفته است، با توجه به رواج دورکاری در سازمان ها پس از همه گیری کووید-19 نیز، نتایج پژوهش حاضر می تواند در برنامه ریزی های سازمانی در زمینه دورکاری مورد استفاده قرار گیرد.